双曲抛物面的主曲率计算
字数 4282 2025-12-13 22:17:35

双曲抛物面的主曲率计算

首先,我们需要明确双曲抛物面的标准方程形式,以便后续计算。双曲抛物面的一种常见方程为 \(z = \frac{x^2}{a^2} - \frac{y^2}{b^2}\)(其中 \(a, b > 0\)),这是一个典型的鞍形曲面,在高斯曲率计算中我们已知其高斯曲率为负。

第一步:曲面的参数化
为了计算主曲率,我们先将曲面参数化。令:

\[\mathbf{r}(u, v) = \left( u, v, \frac{u^2}{a^2} - \frac{v^2}{b^2} \right) \]

这里 \(u = x\)\(v = y\)

第二步:计算第一基本形式系数
对参数求偏导:

\[\mathbf{r}_u = \left( 1, 0, \frac{2u}{a^2} \right), \quad \mathbf{r}_v = \left( 0, 1, -\frac{2v}{b^2} \right) \]

则第一基本形式的系数为:

\[E = \mathbf{r}_u \cdot \mathbf{r}_u = 1 + \frac{4u^2}{a^4}, \quad F = \mathbf{r}_u \cdot \mathbf{r}_v = -\frac{4uv}{a^2 b^2}, \quad G = \mathbf{r}_v \cdot \mathbf{r}_v = 1 + \frac{4v^2}{b^4} \]

第三步:计算单位法向量
先求 \(\mathbf{r}_u \times \mathbf{r}_v\)

\[\mathbf{r}_u \times \mathbf{r}_v = \begin{vmatrix} \mathbf{i} & \mathbf{j} & \mathbf{k} \\ 1 & 0 & \frac{2u}{a^2} \\ 0 & 1 & -\frac{2v}{b^2} \end{vmatrix} = \left( -\frac{2u}{a^2}, \frac{2v}{b^2}, 1 \right) \]

其模长为:

\[|\mathbf{r}_u \times \mathbf{r}_v| = \sqrt{ \frac{4u^2}{a^4} + \frac{4v^2}{b^4} + 1 } \]

因此单位法向量为:

\[\mathbf{N} = \frac{ \left( -\frac{2u}{a^2}, \frac{2v}{b^2}, 1 \right) }{ \sqrt{ 1 + \frac{4u^2}{a^4} + \frac{4v^2}{b^4} } } \]

第四步:计算第二基本形式系数
需要二阶偏导:

\[\mathbf{r}_{uu} = \left(0, 0, \frac{2}{a^2}\right), \quad \mathbf{r}_{uv} = (0,0,0), \quad \mathbf{r}_{vv} = \left(0, 0, -\frac{2}{b^2}\right) \]

则第二基本形式系数为:

\[L = \mathbf{r}_{uu} \cdot \mathbf{N} = \frac{2}{a^2} \cdot \frac{1}{\sqrt{1 + \frac{4u^2}{a^4} + \frac{4v^2}{b^4}}} \]

\[M = \mathbf{r}_{uv} \cdot \mathbf{N} = 0 \]

\[N = \mathbf{r}_{vv} \cdot \mathbf{N} = -\frac{2}{b^2} \cdot \frac{1}{\sqrt{1 + \frac{4u^2}{a^4} + \frac{4v^2}{b^4}}} \]

记分母为 \(D = \sqrt{1 + \frac{4u^2}{a^4} + \frac{4v^2}{b^4}}\),则:

\[L = \frac{2}{a^2 D}, \quad M = 0, \quad N = -\frac{2}{b^2 D} \]

第五步:主曲率公式
主曲率 \(\kappa_1, \kappa_2\) 是方程:

\[(EG - F^2) \kappa^2 - (EN + GL - 2FM) \kappa + (LN - M^2) = 0 \]

的解。代入已计算的系数:
先计算:

\[EG - F^2 = \left(1 + \frac{4u^2}{a^4}\right)\left(1 + \frac{4v^2}{b^4}\right) - \frac{16 u^2 v^2}{a^4 b^4} = 1 + \frac{4u^2}{a^4} + \frac{4v^2}{b^4} \]

正好有 \(EG - F^2 = D^2\)

又:

\[EN + GL - 2FM = E N + G L = \left(1 + \frac{4u^2}{a^4}\right) \left(-\frac{2}{b^2 D}\right) + \left(1 + \frac{4v^2}{b^4}\right) \left(\frac{2}{a^2 D}\right) \]

以及:

\[LN - M^2 = \left(\frac{2}{a^2 D}\right) \left(-\frac{2}{b^2 D}\right) = -\frac{4}{a^2 b^2 D^2} \]

第六步:简化主曲率方程
\(LN - M^2\) 代入,方程变为:

\[D^2 \kappa^2 - (EN + GL) D \kappa - \frac{4}{a^2 b^2 D^2} = 0 \]

但更直接地,利用 \(M=0\) 时主曲率公式可简化为:

\[\kappa_1, \kappa_2 = \frac{EN + GL \pm \sqrt{(EN - GL)^2 + 4(EM)(FN)}}{2(EG - F^2)} \]

由于 \(M=0\),且 \(F \neq 0\)\(EM = FN = 0\),所以根号内只剩 \((EN - GL)^2\)
因此:

\[\kappa_1 = \frac{L}{E}, \quad \kappa_2 = \frac{N}{G} \]

\(F = M = 0\) 时成立吗?检查:在 \(M=0\) 时,如果 \(F=0\),则 \((u,v)\) 是曲率线坐标,主曲率就是 \(L/E\)\(N/G\)。但此处 \(F \neq 0\),所以不能直接使用这个简单公式。我们需要回到完整方程。

第七步:完整解主曲率
代入系数计算:

\[EN + GL = \left(1 + \frac{4u^2}{a^4}\right)\left(-\frac{2}{b^2 D}\right) + \left(1 + \frac{4v^2}{b^4}\right)\left(\frac{2}{a^2 D}\right) \]

\(A = 1 + \frac{4u^2}{a^4}\)\(B = 1 + \frac{4v^2}{b^4}\),则:

\[EN + GL = \frac{2}{D} \left( \frac{B}{a^2} - \frac{A}{b^2} \right) \]

那么方程 \(D^2 \kappa^2 - (EN+GL)\kappa + (LN - M^2) = 0\) 成为:

\[D^2 \kappa^2 - \frac{2}{D} \left( \frac{B}{a^2} - \frac{A}{b^2} \right) \kappa - \frac{4}{a^2 b^2 D^2} = 0 \]

乘以 \(D^2\) 得:

\[D^4 \kappa^2 - 2D \left( \frac{B}{a^2} - \frac{A}{b^2} \right) \kappa - \frac{4}{a^2 b^2} = 0 \]

这是一个二次方程,解为:

\[\kappa = \frac{ 2D \left( \frac{B}{a^2} - \frac{A}{b^2} \right) \pm \sqrt{ 4D^2 \left( \frac{B}{a^2} - \frac{A}{b^2} \right)^2 + \frac{16 D^4}{a^2 b^2} } }{ 2 D^4 } \]

可进一步整理,但计算较繁。实际上,对于双曲抛物面,主曲率在原点 \((0,0)\) 有简单形式。

第八步:原点处的主曲率
\(u=0, v=0\) 时,有:
\(A=B=1\)\(D=1\)\(E=G=1\)\(F=0\)\(L = 2/a^2\)\(M=0\)\(N = -2/b^2\)
此时 \(F=M=0\),所以坐标线是曲率线,主曲率为:

\[\kappa_1 = L/E = \frac{2}{a^2}, \quad \kappa_2 = N/G = -\frac{2}{b^2} \]

二者异号,符合鞍形特性。

第九步:平均曲率与高斯曲率
平均曲率:

\[H = \frac{\kappa_1 + \kappa_2}{2} = \frac{1}{2} \left( \frac{2}{a^2} - \frac{2}{b^2} \right) = \frac{1}{a^2} - \frac{1}{b^2} \]

高斯曲率:

\[K = \kappa_1 \kappa_2 = -\frac{4}{a^2 b^2} \]

这与之前已知的高斯曲率一致。在非原点处,主曲率随位置变化,但高斯曲率恒为负。

通过以上步骤,我们得到了双曲抛物面主曲率的计算方法,并在原点给出了具体值。对于任意点,可通过解上述二次方程得到主曲率,它们描述了曲面在该点沿主方向的弯曲程度。

双曲抛物面的主曲率计算 首先,我们需要明确 双曲抛物面 的标准方程形式,以便后续计算。双曲抛物面的一种常见方程为 \( z = \frac{x^2}{a^2} - \frac{y^2}{b^2} \)(其中 \( a, b > 0 \)),这是一个典型的 鞍形曲面 ,在高斯曲率计算中我们已知其高斯曲率为负。 第一步:曲面的参数化 为了计算主曲率,我们先将曲面参数化。令: \[ \mathbf{r}(u, v) = \left( u, v, \frac{u^2}{a^2} - \frac{v^2}{b^2} \right) \] 这里 \( u = x \),\( v = y \)。 第二步:计算第一基本形式系数 对参数求偏导: \[ \mathbf{r}_ u = \left( 1, 0, \frac{2u}{a^2} \right), \quad \mathbf{r}_ v = \left( 0, 1, -\frac{2v}{b^2} \right) \] 则第一基本形式的系数为: \[ E = \mathbf{r}_ u \cdot \mathbf{r}_ u = 1 + \frac{4u^2}{a^4}, \quad F = \mathbf{r}_ u \cdot \mathbf{r}_ v = -\frac{4uv}{a^2 b^2}, \quad G = \mathbf{r}_ v \cdot \mathbf{r}_ v = 1 + \frac{4v^2}{b^4} \] 第三步:计算单位法向量 先求 \(\mathbf{r}_ u \times \mathbf{r}_ v\): \[ \mathbf{r}_ u \times \mathbf{r}_ v = \begin{vmatrix} \mathbf{i} & \mathbf{j} & \mathbf{k} \\ 1 & 0 & \frac{2u}{a^2} \\ 0 & 1 & -\frac{2v}{b^2} \end{vmatrix} = \left( -\frac{2u}{a^2}, \frac{2v}{b^2}, 1 \right) \] 其模长为: \[ |\mathbf{r}_ u \times \mathbf{r}_ v| = \sqrt{ \frac{4u^2}{a^4} + \frac{4v^2}{b^4} + 1 } \] 因此单位法向量为: \[ \mathbf{N} = \frac{ \left( -\frac{2u}{a^2}, \frac{2v}{b^2}, 1 \right) }{ \sqrt{ 1 + \frac{4u^2}{a^4} + \frac{4v^2}{b^4} } } \] 第四步:计算第二基本形式系数 需要二阶偏导: \[ \mathbf{r} {uu} = \left(0, 0, \frac{2}{a^2}\right), \quad \mathbf{r} {uv} = (0,0,0), \quad \mathbf{r} {vv} = \left(0, 0, -\frac{2}{b^2}\right) \] 则第二基本形式系数为: \[ L = \mathbf{r} {uu} \cdot \mathbf{N} = \frac{2}{a^2} \cdot \frac{1}{\sqrt{1 + \frac{4u^2}{a^4} + \frac{4v^2}{b^4}}} \] \[ M = \mathbf{r} {uv} \cdot \mathbf{N} = 0 \] \[ N = \mathbf{r} {vv} \cdot \mathbf{N} = -\frac{2}{b^2} \cdot \frac{1}{\sqrt{1 + \frac{4u^2}{a^4} + \frac{4v^2}{b^4}}} \] 记分母为 \( D = \sqrt{1 + \frac{4u^2}{a^4} + \frac{4v^2}{b^4}} \),则: \[ L = \frac{2}{a^2 D}, \quad M = 0, \quad N = -\frac{2}{b^2 D} \] 第五步:主曲率公式 主曲率 \( \kappa_ 1, \kappa_ 2 \) 是方程: \[ (EG - F^2) \kappa^2 - (EN + GL - 2FM) \kappa + (LN - M^2) = 0 \] 的解。代入已计算的系数: 先计算: \[ EG - F^2 = \left(1 + \frac{4u^2}{a^4}\right)\left(1 + \frac{4v^2}{b^4}\right) - \frac{16 u^2 v^2}{a^4 b^4} = 1 + \frac{4u^2}{a^4} + \frac{4v^2}{b^4} \] 正好有 \( EG - F^2 = D^2 \)。 又: \[ EN + GL - 2FM = E N + G L = \left(1 + \frac{4u^2}{a^4}\right) \left(-\frac{2}{b^2 D}\right) + \left(1 + \frac{4v^2}{b^4}\right) \left(\frac{2}{a^2 D}\right) \] 以及: \[ LN - M^2 = \left(\frac{2}{a^2 D}\right) \left(-\frac{2}{b^2 D}\right) = -\frac{4}{a^2 b^2 D^2} \] 第六步:简化主曲率方程 将 \( LN - M^2 \) 代入,方程变为: \[ D^2 \kappa^2 - (EN + GL) D \kappa - \frac{4}{a^2 b^2 D^2} = 0 \] 但更直接地,利用 \( M=0 \) 时主曲率公式可简化为: \[ \kappa_ 1, \kappa_ 2 = \frac{EN + GL \pm \sqrt{(EN - GL)^2 + 4(EM)(FN)}}{2(EG - F^2)} \] 由于 \( M=0 \),且 \( F \neq 0 \) 但 \( EM = FN = 0 \),所以根号内只剩 \( (EN - GL)^2 \)。 因此: \[ \kappa_ 1 = \frac{L}{E}, \quad \kappa_ 2 = \frac{N}{G} \] 当 \( F = M = 0 \) 时成立吗?检查:在 \( M=0 \) 时,如果 \( F=0 \),则 \( (u,v) \) 是曲率线坐标,主曲率就是 \( L/E \) 和 \( N/G \)。但此处 \( F \neq 0 \),所以不能直接使用这个简单公式。我们需要回到完整方程。 第七步:完整解主曲率 代入系数计算: \[ EN + GL = \left(1 + \frac{4u^2}{a^4}\right)\left(-\frac{2}{b^2 D}\right) + \left(1 + \frac{4v^2}{b^4}\right)\left(\frac{2}{a^2 D}\right) \] 记 \( A = 1 + \frac{4u^2}{a^4} \),\( B = 1 + \frac{4v^2}{b^4} \),则: \[ EN + GL = \frac{2}{D} \left( \frac{B}{a^2} - \frac{A}{b^2} \right) \] 那么方程 \( D^2 \kappa^2 - (EN+GL)\kappa + (LN - M^2) = 0 \) 成为: \[ D^2 \kappa^2 - \frac{2}{D} \left( \frac{B}{a^2} - \frac{A}{b^2} \right) \kappa - \frac{4}{a^2 b^2 D^2} = 0 \] 乘以 \( D^2 \) 得: \[ D^4 \kappa^2 - 2D \left( \frac{B}{a^2} - \frac{A}{b^2} \right) \kappa - \frac{4}{a^2 b^2} = 0 \] 这是一个二次方程,解为: \[ \kappa = \frac{ 2D \left( \frac{B}{a^2} - \frac{A}{b^2} \right) \pm \sqrt{ 4D^2 \left( \frac{B}{a^2} - \frac{A}{b^2} \right)^2 + \frac{16 D^4}{a^2 b^2} } }{ 2 D^4 } \] 可进一步整理,但计算较繁。实际上,对于双曲抛物面,主曲率在原点 \( (0,0) \) 有简单形式。 第八步:原点处的主曲率 在 \( u=0, v=0 \) 时,有: \( A=B=1 \),\( D=1 \),\( E=G=1 \),\( F=0 \),\( L = 2/a^2 \),\( M=0 \),\( N = -2/b^2 \)。 此时 \( F=M=0 \),所以坐标线是曲率线,主曲率为: \[ \kappa_ 1 = L/E = \frac{2}{a^2}, \quad \kappa_ 2 = N/G = -\frac{2}{b^2} \] 二者异号,符合鞍形特性。 第九步:平均曲率与高斯曲率 平均曲率: \[ H = \frac{\kappa_ 1 + \kappa_ 2}{2} = \frac{1}{2} \left( \frac{2}{a^2} - \frac{2}{b^2} \right) = \frac{1}{a^2} - \frac{1}{b^2} \] 高斯曲率: \[ K = \kappa_ 1 \kappa_ 2 = -\frac{4}{a^2 b^2} \] 这与之前已知的高斯曲率一致。在非原点处,主曲率随位置变化,但高斯曲率恒为负。 通过以上步骤,我们得到了双曲抛物面主曲率的计算方法,并在原点给出了具体值。对于任意点,可通过解上述二次方程得到主曲率,它们描述了曲面在该点沿主方向的弯曲程度。